گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل ، shokrollah.asghari@gmail.com
چکیده: (157 مشاهده)
هدف از این پژوهش مطالعه تغییرات مکانی مقاومت فروروی (PR) و مقاومت برشی خاک (SS) در اراضی شیبدار منطقه فندقلوی اردبیل بود. نمونههای خاک دستخورده و دستنخورده از سه کاربری جنگلی (20 نمونه)، مرتعی (23 نمونه) و زراعی (37 نمونه) بههم چسبیده (ha 15) برای تعیین برخی متغیرهای فیزیکی و شیمیایی بهصورت شبکههای تقریباً منظم m 50×50 از منطقه مذکور در تابستان 1402 برداشته شدند. متغیرهای PR و SS بهصورت درجا در محل بهترتیب با استفاده از دستگاههای فروسنج مخروطی عقربهای و پره برشی تعیین شد و همزمان رطوبت خاک مزرعه (FWC) در نمونههای دستنخورده اندازهگیری شد. همچنین برخی ویژگیهای خاک مانند کربن آلی، شن، سیلت، رس، جرم مخصوص ظاهری و حقیقی و تخلخل کل تعیین گردید. از روشهای درونیابی کریجینگ معمولی (OK) و وزندهی عکس فاصله (IDW) برای بررسی زمینآماری متغیرهای خاک استفاده شد. همبستگیهای منفی و معنیدار بین PR با سیلت و FWC و مثبت و معنیدار بین SS با شن و کربن آلی مشاهده شد. متغیر PR دارای بیشترین تغییرپذیری (CV= 58.3 %) در اراضی مرتعی و متغیر سیلت دارای کمترین دامنه تأثیر (m 636) نسبت به سایر متغیرهای خاک بود لذا توصیه میشود در مطالعات بعدی، فواصل نمونهبرداری خاک بهجای 50 متر، 636 متر در نظر گرفته شود. مدل نیمتغییرنمای گوسی و کروی با وابستگی مکانی قوی و متوسط بهترتیب برای PR و SS بهدست آمد. براساس آمارههای ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) و ضریب تطابق (CCC)، روش OK بهعلت داشتن RMSE کمتر و CCC بیشتر در مقایسه با روش IDW دارای صحت بالاتری در برآورد PR بود، ولی در درونیابی SS، روش IDW در مقایسه با روش OK دقیقتر عمل نمود. نقشه تغییرات مکانی نشان داد بیشترین مقادیر PR و SS در کاربری مرتعی و کمترین مقادیر آنها در کاربری زراعی منطقه مورد مطالعه وجود داشت.