دانشگاه تهران ، maghsoud@ut.ac.ir
چکیده: (147 مشاهده)
موقعیت جغرافیایی ایران سبب شده است تا در بسیاری از مناطق شرقی و جنوبی کشور، دارای ریگزارهای متعددی باشیم. از جمله ریگزارهای ایران، ریگ خوزستان است که از تعداد زیادی از ریگزاهای کوچک و بزرگ تشکیل شده است. با توجه اینکه ریگزارها دارای حرکت هستند و با اثرات مخرب زیادی همراه هستند، در این پژوهش به ارزیابی وضعیت مورفولوژیکی و دینامیکی ریگ خوزستان پرداخته شده است. در این تحقیق از تصاویر ماهواره لندست، تصاویر گوگل ارث و اطلاعات آماری مربوط به سرعت و جهت بادهای منطقه به عنوان مهمترین داده های تحقیق استفاده شده است. مهمترین ابزارهای تحقیق، ArcGIS و WRplot بوده است. در این تحقیق ابتدا محدوده دقیق ریگزارهای خوزستان ترسیم شده و سپس از نظر مورفولوژی طبقه بندی شده است. در ادامه، وضعیت دینامیکی تپه های ماسه ای ریگ خوزستان ارزیابی شده است و سپس به تحلیل ارتباط بین سرعت و جهات بادهای منطقه با مورفولوژی و دینامیک تپه های ماسه ای پرداخته شده است. نتایج این تحقیق نشان داده است که ریگ خوزستان با 2629 کیلومترمربع وسعت، از اشکال مختلفی از تپه های ماسه ای تشکیل شده است. نتایج آنالیز وضعیت فعالیت ریگ خوزستان نشان داده است که حدود 43 درصد از وسعت آن را مناطق فعال دربرگرفته است و در مجموع، تپه های ماسه ای ریگ خوزستان تحت تاثیر عوامل مختلف طبیعی و انسانی در طی سال های 2005 تا 2020 بین 1 تا 55 متر جابجایی داشته اند. همچنین نتایج آنالیز بادهای منطقه نشان داده است که سرعت زیاد باد در بعضی از فصول از جمله بهار نقش مهمی در جابجایی تپههای ماسهای دارد و جهات مختلف باد نیز باعث تنوع مورفولوژیکی تپههای ماسهای منطقه شده است. همچنین فعالیتهای انسانی از جمله تثبیت تپههای ماسهای توسط پوششگیاهی سبب شده است تا در بسیاری از مناطق، با وجود فراهم بودن شرایط، تپههای ماسهای بدون جابجایی باشند.