دانشگاه تهران ، hjoneidi@ut.ac.ir
چکیده: (9 مشاهده)
هدف این مطالعه بررسی ظرفیت ذخیره کربن درمنه زارهای استان سمنان و شناسایی عوامل بومشناختی و مدیریتی مؤثر بر آن است. تیمارهای تحت مدیریت انسان شامل چرای دام، اقدامات اصلاحی مانند احداث فارو و پخش سیلاب، تغییر کاربری از مرتع به تاغکاری و کشت درختان مثمر (پستهکاری) و تیمارهای محیطی شامل ویژگیهای توپوگرافی (شیب، جهت و ارتفاع)، پوشش گیاهی (تراکم، درصد پوشش تاجی و بیومس) و اقلیم (دما و بارش) در رویشگاهای مورد مطالعه انتخاب شد. نمونهبرداری از پوشش گیاهی در هر تیمار (درصد پوشش تاجی، تراکم، ابعاد هر پایه، لاشبرگ، و زیتوده اندامهای هوایی و زیرزمینی) انجام شد. برداشت خاک با توجه به حداکثر عمق ریشهدوانی انجام گرفت. نتایج نشان داد ذخایر کربن درمنه زارهای استان سمنان به طور متوسط 5/25 تن در هکتار است که بهطور قابل توجهی تحت تأثیر عوامل محیطی و مدیریتی قرار دارد .اثر عواملی نظیر چرا بر ترسیب کربن بستگی به شدت بهرهبرداری داشته و با افزایش شدت چرا، ظرفیت ذخیره کربن اکوسیستم کاهش یافت. تغییر کاربری به جنگلکاری با تاغ سیاه تأثیر قابل توجهی در افزایش ذخایر کربن اکوسیستم داشت، اقدامات اصلاحی در ذخیره نزولات در مناطق مختلف تأثیرات متفاوتی داشت که این تأثیرات به نوع و میزان اعمال این عوامل بستگی داشت و مکانیابی صحیح و اصولی پروژه نقش کلیدی در این زمینه دارد. عوامل محیطی نیز نقش مؤثری در میزان ذخایر کربن آلی در درمنهها ایفا کردند. ویژگیهای خاک (رس، ازت و آهک) و پستی و بلندی (ارتفاع از سطح دریا) تأثیر زیادی بر ذخایر کربن اکوسیستم داشتند. نتیجه آزمون تجزیه به مولفه های اصلی بر روی متغیر های محیطی در رویشگاههای درمنه دشتی بیانگر توجیه به ترتیب 3/57، 68/20 و 16/9 درصد از تغییرات کربن ترسیب شده در اکوسیستم توسط مولفه های اصلی اول(ارتفاع از سطح دریا و میزان ازت خاک)، دوم(رس خاک) و سوم(آهک خاک) است.