Eidi R M, Jandaghi N, Ghareh Mahmoodlu M, Ghorbani Vagheie H, Mohammadi A. Efficiency comparison of the Vaezi model and Wischmeier nomograph for estimating soil erodibility in loess soils
(Case study: Arab-Qareh-Haji watershed in Golestan province). E.E.R. 2021; 10 (4) :39-57
URL:
http://magazine.hormozgan.ac.ir/article-1-578-fa.html
عیدی رجبمحمد، جندقی نادر، قرهمحمودلو مجتبی، قربانی واقعی حجت، محمدی امین. مقایسهی کارایی مدل واعظی و نموگراف ویشمایر برای برآورد فرسایشپذیری خاک در اراضی لسی (مطالعه موردی حوزه آبخیز عربقرهحاجی استان گلستان). پژوهش هاي فرسايش محيطي. 1399; 10 (4) :39-57
URL: http://magazine.hormozgan.ac.ir/article-1-578-fa.html
گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس ، nader.jandaghi@gmail.com
چکیده: (2862 مشاهده)
این پژوهش، به منظور ارزیابی عامل فرسایشپذیری خاک در اراضی لسی شرق استان گلستان و در حوزه آبخیز عربقرهحاجی به مساحت 2695 هکتار انجام شد؛ بدین منظور، از هر جزء واحد اراضی شامل تراس رودخانهای، فلات لسی و تپه، در مجموع 42 نمونهی سطحی (10-0) سانتیمتر برداشت شد. سپس خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک شامل بافت خاک، آهک خنثی، مادهآلی، درصد ذرات شن درشت و ﻣﺠﻤﻮع درﺻﺪ ﺳﻴﻠﺖ و شن ﺧﻴﻠﻲرﻳﺰ در آزمایشگاه اندازهگیری شد. هدایت هیدرولیکی اشباع خاک نیز در آزمایشگاه توسط دستگاه اتوماسیون هدایت هیدرولیکی اشباع خاک با روش بارافتان اندازهگیری شد. در این پژوهش فرسایشپذیری واقعی خاک، به وسیلهی شبیهساز باران در صحرا اندازهگیری و تمامی نقشههای موردنیاز در نرمافزار GIS و با روش IDW ترسیم شد. در بررسی بافت خاک مشخص شد که 90 درصد نمونهها، دارای بافت سیلتیلوم و 10 درصد، دارای بافت لومی است. همچنین میانگین آهک در حوزهی مورد مطالعه، در حدود 29 درصد اندازهگیری شد که بهنسبت زیاد است. نتایج نشان داد که روش واعظی، میزان فرسایشپذیری خاک را در حدود 30 برابر کمتر از روش نموگراف ویشمایر برآورد میکند. نتایج آزمون F و گیمز ـ هاول نیز نشان داد که با احتمال 95 درصد، بین مقادیر فرسایشپذیری از روش واعظی با دادههای واقعی اختلاف آماری وجود ندارد؛ در حالی که بین روش ویشمایر با دادههای واقعی اختلاف آماری مشاهده میشود. نتایج روش رگرسیون چندگانهی خطی و روش گامبهگام نیز نشان داد که به ترتیب شاخصهای درصد سیلت، موادآلی و آهک خنثی، مهمترین پارمترهای تأثیرگذار در تعیین فرسایشپذیری خاک است (R2=0.9648). در این پژوهش بهدلیل بالا بودن درصد آهک خنثی در تعدادی از نمونهها (بیش از 30 درصد)، محاسبهی عامل فرسایشپذیری خاک با استفاده از روش واعظی ممکن نبود. درنتیجه، استفاده از این روش برای مناطق مشابه نیازمند واسنجی و بروزرسانی است.