گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران ، ghanavati@khu.ac.ir
چکیده: (2179 مشاهده)
این تحقیق با هدف تحلیل ژئومورفولوژیک حوضههای آبریز کلانشهرکرج برای مدیریت و کاهش خطر سیلاب انجام شد. ابتدا پهنههای سیلخیز و مناطق دارای توان آبگرفتگی شناسایی شد. کانالهای طالقانی، موذن و دلمبر به ترتیب آبهای سطحی حاصل از زیرحوضههای طالقانی، سیاهکلان و دلمبر را به سمت کلکتور جمعکننده بهشتی هدایت میکنند. ظرفیت این سه کانال برای دوره بازگشت پنجاه ساله به ترتیب 38/0، 68/0 و 53/2 مترمکعب بر ثانیه طراحی شدهاست. نتایج حاصل از مدل HecRAS نشان داد که سیلاب دوره بازگشت پنجاه ساله آبراهههای طالقانی، سیاهکلان و دلمبر به ترتیب 42/0، 81/0 و 64/2 مترمکعب بر ثانیه است. بنابراین با وقوع چنین سیلابی به علت عدم گنجایش ظرفیت انتقال کانالهای مصنوعی موجود، آبمازاد سطحی به سیلابهای شهری منجر میشود. همچنین با اجرای مدل TOSIS مشخص شد که بیش از 55 درصد از سطح کلانشهرکرج، توان آبگرفتگی خیلیزیاد و زیاد دارد. برای مدیریت سیلاب این مناطق نیز از سه روش شامل استخرهای مصنوعی به منظور پخش سیلاب، ایجاد زیرساختهای سبز و چاههایجذبی استفاده شد. با استفاده از روش WASPAS و بولین، چهار پهنه مستعد برای ذخیره سیلاب شناسایی شد که با فرض ذخیره آب به عمق دو متر در هر یک از پهنهها، در مجموع بیست هزار متر مکعب از حجم آب سیلاب مهار خواهد شد. همچنین با استفاده از مدل MCE، شانزده موقعیت مناسب برای حفر چاه جذبی پیشنهاد شد. مجموع چاههای جذبی پیشنهادی با قطر حفاری دو متری میتوانند 16880 مترمکعب از آب سطحی را ذخیره کنند. گزینه دیگری که از آن برای مدیریت سیلاب استفاده میشود، بهرهگیری از زیرساخت سبز است. درصد تراکم پوششگیاهی نیز با استفاده از مدل FCD به دست آمدهاست. پهنههای دارای تراکم پوششگیاهی کمتر از 25 درصد در منطقه، دارای توان تولید رواناب سطحی بیش از 250 میلیمتر است. با افزایش زیرساختهای سبز در کرج، توان تولید رواناب سطحی به میزان پنجاه تا هفتاد میلیمتر کاهش مییابد.