مجله پژوهش‌های فرسایش محیطی

  سیلاب از رایج‌ترین مخاطرات طبیعی جهان قلمداد می‌شود. سالانه موجب خسارات جانی و مالی فراوانی در سراسر جهان می‌گردد. از این رو توسعه مدل‌های پهنه‌بندی و پیش‌بینی وقوع سیلاب جهت اتخاذ تصمیمات بهینه پیش از وقوع سیلاب و نیز مدیریت آن پس از وقوع آن بسیار مهم و ضروری می‌باشد. حوضه آبریز سرند یکی از زیرحوضه‌های آبریز آجی‌چای است که در شمال شرقی شهر تبریز قرار دارد. این پژوهش با هدف ارزیابی و پهنه‌بندی مناطق مستعد وقوع سیلاب ناگهانی در حوضه آبریز سرندچای  بر اساس ویژگی‌های فیزیوگرافیک و با بهره‌گیری از مدل تصحیح‌شده شاخص پتانسیل سیلاب ناگهانی    MFFPI  انجام شده است. در این راستا، پارامترهای شیب، تراکم جریان، بافت خاک، انحنای دامنه، کاربری اراضی و نفوذپذیری زمین مورد تحلیل قرار گرفته است و با استفاده از روش وزن‌دهی لایه‌ها نقشه پتانسیل سیلاب ناگهانی تهیه گردید. برای بررسی روابط بین پارامترهای تاثیرگذار و نقشه پتانسیل سیلاب ناگهانی از آزمون همبستگی اسپیرمن و رگرسیون خطی چندمتغیره استفاده شده است. بر اساس نتایج تحلیل‌های آماری، پارمترهای شیب، لیتوژی و بافت خاک در این حوضه بیشترین تأثیر را در ایجاد سیل داشتند، بنابراین با استفاده از این پارامترها نقشه نهایی پتانسیل سیلاب ناگهانی تهیه شد. با توجه به نقشه پهنه بندی به‌ترتیب 3/19، 5/16، 4/25، 3/24 و 3/14 درصد از مساحت حوضه سرندچای در پهنه‌های با خطر خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم قرار دارد. با توجه به اینکه تعداد زیادی از سکونتگاه‌های انسانی در مناطق کم‌ارتفاع به‌ویژه در مناطق حاشیه‌ای رودخانه‌ها و مسیل‌ها در معرض خطر سیلاب‌های ناگهانی قرار دارند و این مناطق به دلیل ویژگی‌های طبیعی خود مانند سرعت پایین جریان آب و عدم توانایی در هدایت سیلاب‌ها به‌طور قابل توجهی آسیب‌پذیر هستند در این شرایط افزایش پوشش گیاهی، بهبود زیرساخت‌های زهکشی و اجرای تدابیر پیشگیرانه می‌تواند به کاهش خطر سیلاب و محافظت از زندگی و اموال ساکنان کمک کند.